სამხრეთი ამერიკა

ფართობი – 17,8 მლნ კვ.კმ
მოსახლეობა – 410 მილიონი კაცი 

სამხრეთ ამერიკის კონცხები:

ჩრდილოეთით: გალინასის კონცხი;

სამხრეთით-ფროუორის კონცხი;

არმოსავლეთით-კაბუ-ბრანკუს კონცხი;

დასავლეთით- პარინიასის კონცხი;

სამხრეთ ამერიკის პოლიტიკური რუკა

 

სამხრეთ ამერიკა

სამახსოვროები

• ფართობი 18 მლნ. კმ/კვადრატი.
• სანაპირო ხაზის სიგრძე 26000 კმ.
• გადაჭიმულობა ჩრდილოეთიდან სამხრეთით- 7000კმ, დასავლეთიდან აღმოსავლეთით -5000კმ.
• უმაღლესი მწვერვალი – აკონკაგუა  -6962  მ
  ყველაზე დაბალი ადგილი – ვალდესი (არგენტინა) 40 მეტრი
  ყველაზე გრძელი მდინარე – ამაზონი 6440 კილომეტრი
  ყველაზე დიდი ტბა – მარაკაიბო 13312 კვ.კმ.
  ყველაზე მაღალი ჩანჩქერი – ანხელი (ვენესუელა) 979 მეტრი, მდინარე ჩურუნზე
  ყველაზე დიდი კუნძული – ცეცხლვანი მიწა 46360. კვ.კმ
  ყველაზე დიდი უდაბნო – პატაგონიის 673 000 კვ.კმ
  ყველაზე დიდი ქვეყანა  – ბრაზილია 8,5 მლნ კვ.კმ
  ყველაზე პატარა ქვეყანა – სურინამი 163270 კვ.კმ
  ყველაზე დიდი ქალაქი – სან-პაული (ბრაზილია) 11,2 მლნ კაცი
• უმაღლესი დასახლებული ადგილი მსოფლიოში- სოფელი აკონკალკილჩა.
• უდიდესი მდინარე წყალუხვობით ამაზონი,სათავე  მდ. მარანიონი,რომელიც იწყება ზღვ.დონიდან  4840 მეტრზე ,პერუს ანდებში. ამაზონის სიგრზე 6437კმ.  სიგანე შუა და ქვემო წელში- 5-20 კმ,შესართავთან 80-150კმ, მაქსიმალური სიღრმე ქ. ობიდუსთან 135მ. 
• ყველაზე დიდი ქვეყანა კათოლიკეთა რაოდენობით ,  (მსოფლიოში-ბრაზილია.
• ყველაზე დიდი ჭაობი მსოფლიოში-პანატალას ჭაობი , 150000 კმ/კვადრატი.
• ყველაზე მაღლა მდებარე ტბა მსოფლიოში-ტიტიკაკა, ტექტონიკური წარმოშობის, სიმაღლე 3812მ .
• ყველა ქვეყანაში სახელმწიფო ენაა ესპანური, გარდა ბრაზილიისა (პორტუგალიური,) გაიანაში( ინგლისური) სურინამში( ჰოლანდიური) და საფრანგეთი გვიანაში( ფრანგული).
• ადმინისტრაციული მოწყობის  მიხედვით ფედერაციული ქვეყნებია: ვენესუელა,  ბრაზილია და არგენტინა.
• მმართველობის მიხედვით ყველა ქვეყანა  საპრეზიდენტო მმართველობისაა.

ნომენკლატურა

კუნძულები:

ტრინიდატი, ქარზურგა კუნძულები, ცეცხლოვანი მიწა, ფოლკლენდის ანუ მალვინის კუნძულები(დიდი ბრიტანეთი),  გალაპაგუსის კ-ები, ჩილოე.

მთები, ზეგნები-–ანდები.( ნახეთ დოკუმენტური ფილმი:ანდების ველური ბუნება–mjhit.ge/index.php?FID=1&id=24284)   გვიანის ზეგანი,ბრაზილიის ზეგანი, პატაგონია.

დაბლობები:

ორინოკოს დაბლობი, ამაზონის დაბლობი, ლა–პლატის დაბლობი.

უდაბნო:  ატაკამა

სამხრეთ ამერიკის მდინარეები

 

ამაზონი(სათავე- უკაიალი,მარანიონი. შენაკადები-  ჟურუა,პურუსი,მადეირა,ჟაპურა,  ტაპაჟოსი, ისა,  რიუ–ნეგრუ)

მაგდალენა, ორინოკო,რიუ-ნეგრუ, სან-ფრანცისკუ.

პარანა- პარაგვაით , ურუგვაით, რიო–სალდოთი.

რიო–ნეგრო.

ფოტოზე-  მდ.ამაზონის მეანდრა

 

ფოტოზე-ტბა  ტიტიკაკა

ტბები:   მარაკაიბო, ტიტიკაკა,პოოპო.ალგო-არხენტინო,ბუენოს აირესი, ლიან-კიჟე.

ვულკანები:

ჩიმბორასო,  კოტოპახი.

ჩანჩქერი:

ანხელი. (მდინარე ჩურუნზე).   იგუასუ

სამხრეთ ამერიკის ჰავა:

ჰავის წარმომქმნელი ფაქტორები:

1. კონტინენტის განფენილობა
2. ეკვატორის და ტროპიკების არსებობა
3. სიმაღლებრივი სარტყელბი(ანდების არსებობა)
4. ოკეანების სიახლოვე
5. ოკეანის ცივი დინება(პერუს და დასავლეთი ქარების) და თბილი დინება(ბრაზილიის)
6.  პასატები,  მუსონები და დასავლეთი ქარები.

სამხრეთ ამერიკის კლიმატური სარტყლები:

ეკვატორული, სუბეკვატორული,  ტროპიკული,  სუბტროპიკული,  ზომიერი,  სიმაღლებრივი  სარტყლები

 

სამხრეთ ამერიკის ფაუნა

ძალიან მაგარი ფილმი “ამაზონის მოცურავე ტყე”

 

 

 

 

 სამხრეთ ამერიკის ენები

 

სამხრეთ ამერიკის ბუნებრივი ზონებიhttps://docs.google.com/presentation/d/e/2PACX-1vTwGyKq0KkEdssTULFXGVrDXVWvXI9T-yiXndYVNzpFdGb9Rf70g_Vd-MQMR3icvAvoa4wDAJFdGeph/embed?start=true&loop=false&delayms=5000

სამხრეთ ამერიკის ღიშესანიშნაობებიhttps://docs.google.com/presentation/d/e/2PACX-1vSvOHunM-NSg7P0AQiTV0cQTf4wm3g7K6JIABbGw7_IvF0H2vK9eC9Be0gyoxCtreb8yQaTh6xLbApE/embed?start=true&loop=false&delayms=3000

მონაცემები ვიკიპედიიდან