ჩრდილოეთ ამერიკა

ჩრდილოეთი ამერიკა  კონტინენტი დედამიწის ჩრდილოეთ და დასავლეთ ნახევარსფეროებში. . ჩრდილოეთ ამერიკის უდიდესი ქვეყნებია: კანადა, აშშ და მექსიკა. კონტინენტის ფართობი კუნძულების გარეშე შეადგენს 20,36 მლნ კმ²-ს, კუნძულებთან ერთად კი 24,709 მლნ კმ²-ს.

კონტინენტის უკიდურესი წერტილები:

 ჩრდილოეთი- მერჩისონის კონცხი,  71°50′ ჩ. გ. 94°45′ დ. გ.

 სამხრეთით — მარიატოს კონცხი,  7°12′ ჩ. გ. 80°52′ დ. გ.

 დასავლეთით — პრინც უელსის კონცხი,  65°35′ ჩ. გ. 168°05′ დ. გ.

 აღმოსავლეთით— სენტ-ჩარლზის კონცხი,  52°24′ ჩ. გ. 55°40′ დ. გ.

ჩრდილო ამერიკის ფიზიკური  რუკა

ტერიტორიების მიერთება

ფართობი – 22,5 მლნ კვ.კმ
მოსახლეობა – 528 მილიონი კაცი 
უმაღლესი მწვერვალი – მაკ-კინლი (ალასკა) 6019 მეტრი
ყველაზე დაბალი ადგილი – სიკვდილის ველი (აშშ) 86 მეტრი
ყველაზე გრძელი მდინარე – მისისიპი მისურით (აშშ) 6,275 კილომეტრი
ყველაზე დიდი ტბა – ზემო ტვა 82414 კვ.კმ.
ყველაზე მაღალი ჩანჩქერი – იოსემიტის (კალიფორნია) 739 მეტრი
ყველაზე დიდი კუნძული – გრენლანდია 2 მლნ. კვ.კმ
ყველაზე დიდი ნახევარკუნძული – ლაბრადორის 16 ათასი კვ.კმ
ყველაზე დიდი უდაბნო – დიდი აუზის უდაბნო 492 000 კვ.კმ
ყველაზე დიდი ქვეყანა (ფართობით) – კანადა 997061 კვ.კმ
ყველაზე პატარა ქვეყანა – ნევისი 269 კვ.კმ
ყველაზე დიდი ქალაქი – მეხიკო (მექსიკა

კუნძულები

გრელანდია , კანადის არქტიკული არქიპელაგი , ბაფინის მიწა.
ლაბრადორის ნახ,კ. ნიუფაუნდლენდი,
ბერმუდის და ბაჰამის კ.ები

დიდი ანტილიის კუნძულები:კუბა,ჰაიტი,იამაიკა,პუერტორიკო.

მცირე ანტილიის კუნძულები:ბარბუდა,გავადელუპე,დომინიკა,მარტინიკა,გრენადა.

ფდლორიდის , იუკატანის, კალიფორნიის და ალასკის ნ.კ ები .
დედოფალ შარლოტას, ვანკუვერის, კადიაკის, ალეუტის კ.ები

მთები და მთიანეთები:

კორდილიერები( კლდოვანი, კასკადოვანი, სანაპიროს, სიერა–ნევადა ), აპალაჩის მთები, მექსიკის მთიანეთი.

დაბლობები:

ჰუდზონისპირა,მექსიკისპირა,მისისიპის,დიდი ვაკეები, ცენტრალური ვაკეები;

მდინარეები:

იუკონი,მაკენზი,ნელსონი–სასკაჩევანით,წმინდა ლავრენტი,მისისიპი( მისურით, არკანზასით, იჰაიოთი).კოლუმბია,კოლორადო, რიო–გრანდე( საზღვარი ლათინო ამერიკასა და ანგლოამერიკას შორის)

ტბები:

დიდი დათვის, მონების დიდი ტბა, ათაბასკა,ვინაპეგი,

ე.წ.––ამერიკის ხმელთაშუაზღვისპირეთი––– 5 ტბა-ზემო, ერის, ონტარიოს,მიჩიგანის და ჰურონის ტბები.

დიდი მლაშე ტბა და ნიკარაგუა.

სრუტეები:

ჰუდზონის, დევისის,წმინდა ლავრენტის, ფლორიდის, იუკატანის, პანამის არხი, ბერინგის სრუტე.

ყურეები:

ჰუდზონის ,დევისის, ფანდის, წმ.ლავრენტის,კალიფორნიის, ალიასკის.

ზღვები:

ბოფორტის, ბაფინის, გრენლანდიის, სარგასოს, კარიბის, ჩუკოტკის.

მწვერვალები: (მაკ-კინლი)—დენალი,მიტჩელი,ლოგანი

ჩანჩქერები: ნიაგარა(ერისა და ონტარიოს ტბებს შორის) იოსემიტის(კალიფორნია

ჰავის წარმომქმნელი ფაქტორები:

1. კონტინენტის განფენილობა(იგი ყველა ჰავის სარტყელშია, გარდა ეკვატორულისა)
2. რელიეფის ფორმები, სიმაღლებრივი სარტყელბი(კორდილიერები არსებობა) . მეორეს მხრივ ვაკეების გადაჭიმულობა ვრცელ ტერიტორიაზე ხელს უწყობს არქტიკული და ტროპიკული ჰაერის მასების გადაადგილებას.
3. ოკეანების სიახლოვე(წყნარი ოკეანიდან მონაბერ ტენიან ჰაერს დასავლეთიდან კორდილიერები ეღობება და თითქმის მთელი ტენი დასავლეთის ქარპირა კალთებზე რჩება.
4. ოკეანის დინებები :ცივი დინება(კალიფორნიის, ალასკის) და თბილი დინება( გოლფსტრიმის). ასევე , ის,რომ კონტინენტის დიდი ნაწილის ტენის წყარო, ატლანტის ოკეანიდან შემოსული ჰაერია.
5.  პასატები,  მუსონები.

ბუნებრივი ზონები:

არქტიკული და სუბარქტიკული სარტყლის ბუნებრივი ზონები:ტუნდარა და ტყეტუნდრა.

ზომიერი სარტყლის: ტაიგა(წიწვოვანი ტყეების), შერეული და ფართოფოთლოვანი ტყეების , ტყესტეპების და სტეპების(პრერიები) ,ნახევარუდაბნოების და უდაბნოების.

სუბტროპიკულ გეოგრაფიულ სარტყელში-ხეშეშფოთლოვანი მარადმწვანე ტყეების,ნოტიო სუბტროპიკული ტყეების.

ტროპიკულ კლიმატურ სარტყელში– უკავია კონტინენტის მკვეთრად დავიწროებული სამხრეთი ნაწილი. შედგება 3 ბუნებრივი ზონისგან:1. წყნარ ოკეანესთან-სანაპირო უდაბნო,2. ზეგნებზე (მაგ მექსიკაში-ტროპიკული სავანები და ნათელი ტყეები.)3.მექსიკის ყურესთან- ნოტიო ტროპიკული ტყეები.

ჩრდილო ამერიკის ცოცხალი სამყარო და ბუნება

ჩრდილო  და სამხრეთ ამერიკის ენები

    რელიგიები

ჩრდილო ამერიკის რასები

 

ქვეყნები მმართველობის მიხედვით