ევრაზია

ყველაზე დიდი ქვეყნის ნაწილი, როგორც ტერიტორიისა და მოსახლეობის რაოდენობის, ისე მოსახლეობის სიმჭიდროვის  მიხედვით.მდებარეობს ოთხივე ნახევარსფეროში. ესაზღვრება 4 ოკეანე: წყნარი, ატლანტის,ინდოეთის და ჩრდილო ყინულოვანი. კვეთს ეკვატორი და ჩრდილო ტროპიკი. მისი ფართობი ხმელეთის ფართობის 13 პრიცენტს შეადგენს.

საზღვარი ევროპასა და აზიას შორის:

ურალის ქედი, მდინარე ემბა, კასპიისპირა დაბლობი ,კასპიის ზღვა, აზერბაიჯანის, სომხეთის და საქართველოს სახელმწიფო საზღვარი, ირანთან და თურქეთთან, შავი ზღვა, ბოსფორის სრუტე , მარმარილოს ზღვა,დარდანელის სრუტე, , ხმელთაშუა ზღვა(ეგეოსის ზღვა,ლიგურიის,  ადრეატიკის,  იონიის ,  ტირენეს ზღვები), გიბრალტარის სრუტე.

თუ აზიისკენ შემოვხაზავთ საზღვარს: ეგეოსის ზღვის შემდეგ  – სუეცის არხი, წითელი ზღვა, ბაბ-ელ-მანდების სრუტე,, ადენის ყურე  და ა.შ.

 

 

აზია

აზია — უდიდესი კონტინენტი (43,4 მლნ. კმ²) დედამიწაზე, რომელზეც მდებარეობს 50 ქვეყანა. მასზე ცხოვრობს მთელი მსოფლიოს მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი (დაახლოებით 3981 მლნ. კაცი). აზიის ტერიტორია შემოსაზღვრულია: ჩრდილოეთიდან – ჩრდილოეთის ყინულოვანი ოკეანით, აღმოსავლეთიდან – წყნარი ოკეანით, სამხრეთიდან – ინდოეთის ოკეანით და დასავლეთიდან – ევროპით. გეოგრაფიული საზღვარი ევროპასთან გადის ხმელთაშუა ზღვაზე, დარდანელის სრუტეზე, ბოსფორის სრუტეზე, მარმარილოს ზღვაზე, შავ ზღვაზე, მდინარე არაქსზე, კასპიის ზღვაზე, მდინარე ემბასა და ურალის მთებზე.

• ყველაზე მაღალი მწვერვალი — ევერესტი (8848 მ)^[11].
• ყველაზე დაბალი წერტილი — მკვდარი ზღვა (-405 მ)^[12].
• ყველაზე გრძელი მდინარე — იანძი (6300 კმ)^[13].
• ყველაზე დიდი ტბა — კასპიის ზღვა (სარკის ფართობი 371 000 კმ²).
• ყველაზე ღრმა ტბა — ბაიკალი (მაქს. სიღრმე 1642 მ).
• ყველაზე დიდი კუნძული — კალიმანტანი (748 168 კმ²).
• ყველაზე დიდი ქვეყანა — რუსეთი (მისი ევროპული ნაწილი დაახ. 10 245 000 კმ²).
• ყველაზე პატარა ქვეყანა — მალდივის რესპუბლიკა (298 კმ²).
• ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული ქვეყანა — სინგაპური (7680 კმ²-ზე).
• ყველაზე დიდი ქალაქი — ტოკიო
• ყველაზე დიდი ყურე — ბენგალის ყურე.
• ყველაზე დიდი უდაბნო — არაბეთის უდაბნო
•  

• აზიის ნომენკლატურა

ნახევარკუნძულები:
1.სინის ,არაბეთის, ინდოსტანის, ინდოჩინეთის, მალაკის , კორეის, კამჩატკის და ჩუკოტკის.

კუნძულები:
2.შრი-ლანკა(ცეილონი), მალდივის, ლაკადივი, ანდამანის, ნიკობარის.

3.დიდი ზონდის კ.ები: მათ შორის სუმატრა, იავა. კალიმანტანი( ბორნეო), სულავესი.

4.მცირე ზონდის : ტიმორი , ფლორესი, სუმბავა, სუმა

5.ფილიპინები(ლუსონი, მინდანაო) , ტაივანი, ხაინანი, მარიანი.

6.იაპონიის კ.ები: ჰოკაიდო,ჰონსიუ , სიკოკუ, კიუსიუ, რიუკიუ.

7.სახალინი, კურილიის, .კომანდორის .

8.ჩრდ.მიწა, ახალი ციმბირის, კ.ვრანგელი.

 

ევრაზიის ნომენკლატურა

 მთები

მთები

ანდალუზიის , კასტილიის, კანტაბრიის, იბერიის, სიერა- ნევადის, პირენეს —- (პირენეს ნახევარკუნძულზე).
ალპები
კარპატები
ბალკანეთის (სტარაპლანინა)
მცირე აზიის მთები.  პონტოს – (შავი ზრვის სამხრ). ელბრუსის -( კასპიის ზღვის სამხრეთით).

ტავრის.
სკანდინავიის
ურალის
ზაგროსის
ირანის მთიანეთი
ქოფეთ-დაღი
პამირის
ტიან-შანი
კუნ-ლუნი
ჰიმალაი
აღმოსავლეთ და დასავლეთ საიანები.

ალთაი
დიდი და მცირე ხინგანები
ჩერსკის ქედი
ვერხოიანსკის ქედი
სტანოვოს ქედი
სიხოტე – ალინის

დეკანის ზეგანი, დასავლეთ, და აღმოსავლეთ გატები-ინდოეთში.
დაბლობები:
შუა ევროპის
ბალტიისპირა
აღმ. ევროპის ვაკე
შუა რუსეთის მაღლობი
დნეპრისპირა დაბლობი
ვოლგისპირა დაბლობი
დას. ციმბირის
შუა ციმბირის ზეგანი
კასპიისპირა დაბლობი
თურანის დაბლობი
მესოპოტამიის დაბლობი
ინდ – განგის ვაკე
ჩინეთის დიდი ვაკე

მესინის, ლომბარდიის-იტალიაში.     კოლხეთის, ლენქორანის.
უდაბნოები:(აზიაში)
ყიზილყუმის და ყარაყუმის
თაკლა – მაკანის
გობის უდაბნოები
რუბ-ელ-ხალი
ნეფუდის დიდი უდაბნო
თარის უდაბნო -ინდოეთში

ნეჰევი- ისრაელში, ალაშანი- ჩინეთი, რუსეთი.   რეგისტანი-ირანი
ვულკანები:
ეტნა
ვეზუვი
სტრომბოლი-ლიპარის კ.
ჰეკლა- ისლანდია.
ფუძიამა- ჰონსიუ.
კრაკატაუ-იავა.
კლუჩავსკაია სოპკა-კამჩატკის ნ.კ.
აჩინსკაია სოპკა-კამჩატკის ნ.კ.
კამსამოლსკაია სოპკა-კამჩატკის ნ.კ.
ხმელთაშუა ზღვა:(5 ზღვა)
ლიგურიის
ეგეოსის
ადრეტიკის
იონიის ზღვა
ტირენეს ზღვა
მდინარეები:

• გერმანია- დუნაი(სათავე შვარცვალდებში), მაინი ,რაინი,ელბა,ოდერი, ემსი;
• საფრანგეთი-  რეინი,რონა, სენა, სონა,საონი,ლუარა, გარონა.     ტბები-ჟენევის,ბურჯე და სხვ.
• ესპანეთი-ტახო(ტეჟო). დუერო,გვადალუპაე,  გვადაკვიკვირი.
• იტალია-პო.ადიჯე, რენო, ტიბრი. ტბა- გარდა.
  დუნაი, დონი, დნესტრი, დნეპრი( ჩაედინებიან შავ ზღვაში).
• ვოლგა, ურალი, ემბა, მტკვარი, არაქსი, თერგი-( ჩაედინება- კასპიის ზღვაში)
• პეჩორა,ელბა(ჩეხეთი, გერმანია),       ვისლა -პოლონეთი.
  რუსეთი-ობი (ირტიშით),  ენისეი (ტუნგუსკით, ანგარით- ),  ლენა(ვიტიმით)
• ამური-ჩინეთი,რუსეთი.                   
•   ხუანხე და იანძი–ჩინეთი.            
• მეკონგი ,სალუინი, ირავადი( ჩინეთი, მიანმა),
• ბრაჰმაპუტრა,  ინდი და განგი,        
•   სირდარია და ამუდარია,   
• ტიგროსი და ევფრატი- მათი შეერთების შემდეგ ჰქვია შატ-ელ- არაბია.

ევრაზიის ტბები

• ჟენევის- საფრანგეთი, შვეიცარია.
• ბოდენის- გერმანია, შვეიცარია.                    ბალატონის- უნგრეთი.
• ლადოგის, ონეგის, ჩუდის, ილმენის-რუსეთი.
• ვეტერნი და ვენერნი- შვედეთი.
• კასპიის-(რუსეთი,ირანი, აზერბაიჯანი,თურქმენეთი, ყაზახეთი),
• არალის ზღვა-რომელიც ეკოკატასტროფას განიცდის.) ისიკ-ყული-ყირგიზეთი., ბალხაშის(ნახევარ მტკნარია მდინარე ილის გამო, ნახევარი მარილიანი.),
• ლობნორი, კუკუნორი-ჩინეთი., ხანკა(რუს, ჩინეთი), მკვდარი ზღვა- ისრაელი.
• ვანი, თუზი-(თურქეთში), სევანი- (სომხეთში)., ურმიის-ირანი, ტაიმირი-(რუს).
• ბაიკალის ტბა- (ყველაზე ღრმა მასოფლიოში. მასში ჩაედინება დაახლოებით 360 მდინარე, გამოედინება ერთი -ანგარა)

კლიმატური სარტყლების რუკა

ბუნებრივი ზონების რუკა

 

საზოგადოებრივი გეოგრაფია

 

აზიის რეგიონები

• აზიის ფედერაციული ქვეყნები :პაკისტანის ისლამური რესპუბლიკა, მალაიზია, არაბთა გაერთიანებული ემირატები, მეანმა,  ინდოეთის რესპუბლიკა,  ერაყის რესპუბლიკა.

აზიის პოლიტიკური რუკა

• ბუტანი- კ/მ- (სამეფო0
  იორდანია-დუალისტური მონარქია(სამეფო)- დიდი ბრიტანეთის ყოფილი კოლონია
  კუვეიტი -კ/მ-( ემირატები)- დიდი ბრიტანეთის ყოფილი კოლონია
  ბაჰრეინი- დუალისტური  მონარქია(სამეფო)
  არაბთა გაერთიანებული ემირატები-აბს.მონარქია(ემირატები)
  საუდის არაბეთი-აბსოლ. მონ(სამეფო) – თეოკრატიული მონარქია
  ომანი-აბსოლუტური  მონარქია(სულთანატი)
  ტაილანდი -კ/ მონარქია-(სამეფო)
  კამბოჯა- კ/მ (სამეფო) -საფრანგეთის  ყოფილი კოლონიამალაიზია კ/მ-( სამეფო) დიდი ბრიტანეთის ყოფილი კოლონია
  ბრუნეი ა/მ(  სულთანატი) თეოკრატიული მონარქია-  დიდი ბრიტანეთის ყოფილი კოლონია
  იაპონია- საპარლამენო მონარქია(იმპერია)
  ყატარი ა/მ- ემირატები  დიდი ბრიტანეთის ყოფილი კოლონია

თეოკრატიული მონარქია საუდის არაბეთში და ბრუნეიში.

საუდის არაბეთის მეფე — საუდის არაბეთის მეთაური და აბსოლუტური მონარქი-  მეფე –  მისი უდიდებულესობა  -სალმან-აბდულ-აზიზ-ალ საუდი( 2015 წლიდან) .ის ასევე არის საუდების დინასტიის ხელმძღვანელიც. მეფის ტიტულია ორი წმინდა მეჩეთის მცველი (არაბ. خادم الحرمين الشريفين). ტიტული რომელიც ხაზს უსვამს საუდის არაბეთის იურისდიქციას მასჯიდ ალ-ჰარამზე მექაში და მასჯიდ ალ-ნაბავზე მედინაში. ტიტული შეიცვალა 1986 წელს, მანამდე იყო მისი უდიდებულესობა (صاحب الجلالة).

 

ფოტო:  მეფე –  მისი უდიდებულესობა  -სალმან-აბდულ-აზიზ-ალ საუდი

თეოკრატიული მონარქიული მმართველობა –ბრუნეიში.   მმართველი სულთანი- ხასსანალ ბოლკიახი.

სახელმწიფო მუფტი ავანგ აბდულ  აზიზ ბინ ჯუნედი

ფოტო  :  მმართველი სულთანი- ხასსანალ ბოლკიახი.

თეოკრატიული რესპუბლიკა (ისლამური რესპუბლიკა) არის რესპუბლიკის განსაკუთრებული ფორმა, რომელსაც მართავს მუსლიმი სამღვდელოება, რომელიც ეყრდნობა ტრადიციული ისლამური ხალიფატის ძირითად მახასიათებლებს და თანამედროვე რესპუბლიკური სისტემის თავისებურებებს.ასეთი მმართველობაა  ირანის  ისლამურ რესპუბლიკაში 

მონარქები( მსოფლიოში)

კონსტიუტუციური მონარქია(მსოფლიოში)

ფოტო ქ. ჩავლეიშვილის

ევროპა

სიტყვა „ევროპა“ ბერძნული მითოლოგიიდან მომდინარეობს.  მეორე ვერსიით სიტყვა  ფინიკიიდან მოდის და 

ნიშნავს დასავლეთს. .ევროპა – მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე პატარა  ქვეყნის ნაწილი.მდებარეობს  დედამიწის ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში,  შემოსაზღვრულია დასავლეთით ატლანტის ოკეანით, ჩრდილოეთით ყინულოვანი ოკეანით, დაახლოებით .მისი  ფართობია 10 180 000 კმ²-ია.. ევროპა აზიასთან ერთად ქმნის ევრაზიის  კონტინენტს.   მსოფლიოში, თუმცა მოსახლეობის რაოდენობით ის აჭარბებს როგორც ავსტრალიას, ისე სამხრეთ ამერი მოსახლეობის სიმჭიდროვით კი მხოლოდ აზიას ჩამორჩებაოდნავ აღემატება ოკეანეას.

• ყველაზე მაღალი მწვერვალ იალბუზი(5642 მ)
• ყველაზე გრძელი მდინარე — ვოლგა (3530 კმ)
• ყველაზე დიდი ტბა — ლადოგის ტბა (17 700 კმ²)
• ყველაზე დიდი ქალაქი — მოსკოვი (მოსახლეობა 11 503 500 ად.)
• ყველაზე დიდი ქვეყანა — რუსეთი (მისი ევროპული ნაწილი)
• ყველაზე პატარა ქვეყანა — ვატიკანი
• ყველაზე დიდი კუნძული — დიდი ბრიტანეთი
• ყველაზე ნალექიანი ადგილი-მთა მტირალა

კუნძულები
1.ბალეარი(მენორკა, მალიორკა იბიცა), სიცილია სარდინია, კორსიკა, მალტა, კრეტა,  კვიპროსი(აზია)  როდოსი.

2.დიდი ბრიტანეთი, ირლანდია , ისლანდია,ზელანდია.
3.შპიცბერგენი, ფრანც-იოსების მიწა, ახალი მიწა

4.ნახევარკუნძულები: სკანდინავიის , კოლის, კანინის,

5.    პირენეს, აპენინის,  ბალკანეთის , მცირე აზიის ,ყირიმის ,ქერჩის, ტამანის და აფშერონის.
6. ჰებრიდის, შეტლანდის , ორკნეის(დიდ ბრიტანეთი) , ფარერის(დანია),იან-მენის(ნორვეგია), რიუგე(გერმანიის– ბალტიის ზღვასთან), ბორნხოლმის(შვედეთი), ბალტიის ზღვაში–ელანდი, გოტლანდი, ხიუმა, საარემა)

ევროპის ბუნებრივი ზონები

ევროპის ბუნებრივი ზონების რუკა

საზოგადოებრივი გეოგრაფია

ევროპის რეგიონები

• ევროპის ფედერაციული ქვეყნები :  ავსტრიის რესპუბლიკა, ბელგიის სამეფო, შვეიცარიის კონფედერაცია-1291 წლიდან, ბოსნია- ჰერცოგოვინა, გერმანის ფედერაციული რესპუბლიკა, რუსეთის ფედერაცია.
• მონარქიული ქვეყნები: ნორვეგია, შვედეთი, დანია, ბელგია ,ნიდერლანდები, ლუქსემბურგი, დიდი ბრიტანეტი ესპანეთი, ანდორა, მონაკო, ლიხტენშეინი.
• თეოკრატიული მონარქია– ვატიკანი.

საპარლამენტო მონარქიები: დიდი ბრიტანეთი, ნიდერლანდები, ბელგია, ნორვეგია, შვედეთი, ესპანეთი, ანდორა.

ევროპის პილიტიკური რუკა

ევრაზიის   სიმჭიდროვის   რუკა

ევროპის ქვეყნების რუკა ერთობლივი შიდა პროდუქტის მიხედვით.